Nederland investeert de komende jaren flink in windparken op zee. Om de windparken rendabel te maken is het beheer en het onderhoud ervan cruciaal. World Class Maintenance en het Center of Expertise Water & Energy zetten daarom samen de schouders onder het nieuwe fieldlab Zephyros. Het versnellen van innovaties voor beheer en onderhoud is het middel voor het bereiken van het doel: geen down time en geen on-site maintenance voor windparken op zee.

Ferry Visser is namens WCM-lid Stork Asset Management Technology de projectleider van het fieldlab. Hij trapt de bijeenkomst in Gilze-Rijen af en schetst kort de totstandkoming van het fieldlab en de beoogde doelen. Dan geeft hij het woord aan WCM-directeur Paul van Kempen.

Radicale doelstelling
Van Kempen is behalve WCM-directeur ook projectleider van fieldlab Campione dat gaat over honderd procent voorspelbaar onderhoud in de procesindustrie. “Een radicale doelstelling. En het is goed om te zien dat daarvoor in Zephyros ook is gekozen.” Een uitdagend doel triggert en verbindt mensen, weet Van Kempen dankzij het succesvolle Campione. “En samenwerken is nodig, want de opgave is groot.”

Flexibel in de uitvoering
Campione is succesvol om verschillende redenen, zegt Van Kempen. Er is een testinstallatie opgezet voor het doen van praktijktesten. Iets wat in de dagelijkse praktijk van de bedrijven vaak niet mogelijk is. Werkt een concept op de testinstallatie, dan volgt zo nodig een test bij een bedrijf: een living lab. En er is een nauwe samenwerking met het onderwijs. “En er zijn geen dikke contracten, geen gedetailleerde afspraken: we zijn flexibel in de uitvoering. En dat is misschien wel de belangrijkste succesfactor.”

Puzzel leggen
“Een fieldlab is een manier om samen de innovatie verder te brengen en om samen problemen op te lossen en de valley of death te overwinnen. Campione heeft tot nu toe al vijftien miljoen euro aan investeringen opgeleverd, dus het werkt. Ik gun u om samen de puzzel te leggen binnen Zephyros”, zegt Van Kempen.

Financiële steun
Namens het TKI Wind op Zee vertelt Bob Meijer wat het TKI kan betekenen voor de toekomstige deelnemers in Zephyros. Het TKI Wind op Zee faciliteert onderzoek, ontwikkeling, demonstratie, valorisatie, kennisoverdracht, (internationale) samenwerking, opleidingen en marktontwikkeling, legt hij uit. “Bedrijven kunnen projectvoorstellen indienen om in aanmerking te komen voor financiële steun.” Er lopen op dit moment een vijftigtal projecten ter waarde van tachtig miljoen euro, zegt Meijer.

Onderhoud optimaliseren
De huidige installed base op zee is met 1 gigawatt relatief klein, legt Meijer uit. De komende jaren komt daar 700 megawatt tot 1 gigawatt per jaar bij. Om uiteindelijk richting de 60 gigawatt totaal te gaan. “Uiteindelijk kom je ook in een vervangingsmarkt terecht. Een enorme opgave. Het verder optimaliseren van onderhoud is zeer belangrijk.”

Nieuwe dingen verzinnen
Meijer schetst een beeld van de toekomstige windfarm. Deze moet veilig zijn en grootschalig, maar tegen lage kosten. Flexibele opslag van energie moet mogelijk zijn en er moet een hoge beschikbaarheid zijn. “Dus zero down time en no hands on deck.” Bestaande manieren zijn niet genoeg. “We moeten nieuwe dingen verzinnen, bijvoorbeeld robotinspecties, nieuwe onderhoudsstrategieën, nieuwe onderhoudslogistiek. Dit is allemaal onderdeel van ons innovatieprogramma, in samenwerking met Zephyros. Voor elk projectvoorstel dat past, volgt mogelijk subsidie.”

Visie op human capital
Louise van der Heijden is van het Center of Expertise (CoE) Water & Energie, een publiek-private-samenwerking tussen overheid, onderwijs en ongeveer 25 bedrijven. “Onze focus ligt op dit moment op offshore wind”, begint ze haar verhaal. Het CoE richt zich op de human capital-kant, want er zijn veel mensen nodig. Het CoE heeft hier een visie op ontwikkeld. “Je moet mensen leren wat morgen belangrijk is, dus meer dan er in de boeken staat. Onderwijs moet meelopen in belangrijke maatschappelijke ontwikkelingen.” Dat kan bijvoorbeeld met robuuste, langjarige onderzoekstrajecten samen met de markt. In het onderwijsportfolio is een minor renewable offshore energy gestart.

Onderwijsinnovatie
Op het gebied van onderwijsinnovatie wordt er gekeken naar het toepassen van virtual en augmented reality. Uit het praktijkgerichte onderzoek moet nieuwe content komen voor de onderwijsproducten. Van der Heijden: “Zephyros is een innovatieomgeving waarop we graag willen aansluiten. Wij kunnen capaciteit en kwaliteit leveren aan het fieldlab. En dat betaalt zich terug in actueel onderwijs, up-to-date geschoolde professionals en toepasbare kennis voor de markt.

Toekomstperspectief
De Zeeuwse gedeputeerde Ben de Reu steekt vervolgens een enthousiast betoog af over de – ietwat verstopte – Zeeuwse offshore windindustrie. “Vlissingen bedient veertig Engelse windparken, omdat de Engelse havens ongeschikt zijn. Het is ongekend wat daar gebeurt. Als regionale overheid moeten wij laten zien wat we kunnen, bijvoorbeeld op het gebied van vergunningen.” Hij refereert nog aan zonneparken bij Total, het uitwisselen van reststromen tussen Dow en Yara en getijdenenergie in de Deltawerken. “Een mooi toekomstperspectief.”

Enorme opgave
Frank Wester is aanwezig namens netbeheerder TenneT en bekijkt het onderwerp dus namens een asset owner. TenneT heeft geen windparken, maar zorgt voor het transport van de stroom. De hoogspanningssystemen zijn wel ok, zegt hij, maar de ondersteunende systemen vragen nog veel aandacht. “Hoe kunnen we elektriciteit zo simpel mogelijk houden en daarbij zo min mogelijk, of helemaal geen, onderhoud hebben?” Voor de komende jaren ligt er een enorme opgave voor TenneT. Tot 2023 jaarlijks 3500 megawatt aansluiten in Nederland en tot 2025 circa één gigawatt per jaar in Duitsland. En daar houdt het niet mee op. “Hoe kun je de infrastructuur verzwaren? Het doorlopen van de procedures voor een hoogspanningsverbinding duurt gemiddeld vijftien jaar.”

Themadiscussies
Na een korte pauze gaan de deelnemers in groepjes uit elkaar. Iedere groep heeft een thema meegekregen, waaronder design for reliability, operate for availability en human capital. Het levert geanimeerde gesprekken op, waarin bekende en minder bekende invalshoeken besproken worden. Zo gaat design for reliability over ‘betrouwbaarheid en voorspelbaarheid, in nauwe relatie tot de beschikbaarheid’. Het onderwerp ligt ook voor een groot deel bij de leverancier; die moet je betrekken, of zeer specifiek uitdagen, koppelt de gespreksgroep terug. Als aanbeveling geeft die mee om eerst een analyse van het gehele offshore system uit te voeren. Wat zijn de overall eisen waar het aan moet voldoen? Waar zitten de knelpunten? Een studie zou hier inzicht in kunnen geven. Daarna kun je vanuit de top de bottlenecks verder oppakken, met de keten in het achterhoofd en de effecten daarop.

Vlissingen
Ter afsluiting van de bijeenkomst heffen de aanwezigen nog gezamenlijk het glas op een goede toekomst voor de offshore windindustrie en het smart maintenance innovatieplatform Zephyros. Na afloop toont projectleider Visser zich een tevreden man. Ondanks de problemen met de opkomst, leverde de sessie namelijk maar liefst 25 ingevulde intentieverklaringen op van bedrijven die mee willen doen in het fieldlab. Ook kon Visser bevestigen dat de provincie Zeeland graag optreedt als gastheer van het fieldlab en daarvoor een locatie zoekt in Vlissingen. De projectleider is in zijn nopjes met Vlissingen als locatie: “De opleidingsinstituten en alle havenfaciliteiten zitten daar. Bovendien is het al een ‘wind-haven’ en daarmee een prima locatie, ook om straks living labs te kunnen opzetten. Vlissingen is de springplank voor wind op zee.”

Visser, tot slot: “We houden op 2 maart een vervolgbijeenkomst, hopelijk op de nieuwe locatie in Vlissingen. Daarmee geven we de mensen die vandaag niet konden komen vanwege de storm, de gelegenheid alsnog aan te haken. We zullen dan ook samen de thema’s van vandaag verder uitwerken.”